29 Νοεμβρίου 2009

Κα-στο-ριά

Από χρόνια έλεγα να επισκεφθώ την Καστοριά αλλά ήταν να μην το πιάσει στο στόμα του ο σαλονικιός Μητσοτάκης :@. Βρέθηκα εκεί τα τρία προηγούμενα ΣΚ για επαγγελματικούς λόγους. Την είδα σε τρεις δόσεις λοιπόν. Όσο μπορεί να δει κανείς αν δεν πάει σαν τουρίστας.
Γενικά μου έκανε πολύ καλή εντύπωση: τα γραφικά σοκάκια της, τα παραδοσιακά αρχοντικά της, οι βυζαντινές εκκλησίες της, η όμορφη λίμνη της. Κυρίως είναι μια ήσυχη πόλη που περπατιέται πολύ άνετα. Οι αποστάσεις και οι ρυθμοί δεν έχουν καμιά σχέση με την αγχωτική Θεσσαλονίκη. Οι άδειοι δρόμοι της σε μεταφέρουν στο παρελθόν.
Δεν ξέρω αν θα μπορούσα να ζήσω για μεγάλο διάστημα αλλά σίγουρα της χρωστάω μια κανονική επίσκεψη :)

13 σχόλια:

Nick είπε...

Οι Βυζαντινές εκκλησίες δηλαδή τη εντύπωση σου έκαναν;

Για τον χώρο που πιάνουν ή για της αναμνήσεις σκοταδισμού της Βυζαντινής περιόδου και τις επακόλουθης Χριστιανικής λαίλαπας;

Anton είπε...

Είναι όμορφες σαν κτίρια από αρχαιολογικής άποψης.

roulaki είπε...

@ Nick
Ξυπνά το ΜΝΕΦ μέσα μου... Δεν κατάλαβα γιατί ταυτίζεις το πολυφυλετικό και πολυσυλλεκτικό Βυζάντιο με τη χριστιανική θρησκεία και μόνο. Επίσης, γιατί χρειάζεται να είσαι θρήσκος να εκτιμήσεις την ομορφιά μιας βυζαντινής εκκλησίας ή του τεμένους της Αλάμπρα πχ;

Nick είπε...

Τι είναι το ΜΝΕΦ;

Το πολυφυλετικό και πολυσυλλεκτικό Βυζάντιο ήταν ουσιαστικά ένα θεοκρατικό κράτος, με επίσημη θρησκεία το Χριστιανισμό.

Οι επιστήμες (όχι μόνο οι φυσικές) εξαφανίστηκαν κάτω από αυτό και όλα καλύφθηκαν από έναν μανδύα αηδιαστικής θεολαγνείας...

Ακόμη δεν καταλαβαίνω γιατί οι Έλληνες θεωρούν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία κάτι το ελληνικό. Δεν καταλαβαίνω τι σχέση είχαν οι φιλόσοφοι και οι επιστήμονες, οι αρχιτέκτονες και οι καλλιτέχνες που θαύμαζαν την αρμονία του σύμπαντος με τον σκοταδισμό του Βυζαντίου.

Μάλλον είναι η προπαγάνδα τη εκκλησία που καλά κρατεί...

Συγνώμη δεν βρίσκω κάτι όμορφο στις Βυζαντινής Αρχιτεκτονικής εκκλησίες και στις εκκλησίες γενικότερα. Ακόμη και αν είναι αρχιτεκτονικά επιβλητικά (οι καθεδρικοί ναοί για παράδειγμα) είναι μνημεία φόβου, σκοταδισμού και βλακείας. Γούστα είναι αυτά.

roulaki είπε...

Έγραψα χτες ένα τεράστιο post και το έχασα γιατί το $*&#@ το blogger κόλλησε. Αν βρω κουράγιο και χρόνο θα το ξαναγράψω...

Nick είπε...

Θα με "ξεφτιλίσεις" πάλι; LOL }:p

roulaki είπε...

Μια και ξύπνησα με καλή διάθεση και όρεξη να "βυζαντινολογήσω", θα προσπαθήσω να σου ανασυνθέσω το ποστ που έχασα. Λοιπόν, ΜΝΕΦ σημαίνει Μεσαιωνική Νεοελληνική Φιλολογία (η ειδικότητα του πτυχίου μου). Για την ακρίβεια ξύπνησε το Μ του ΜΝΕΦ μέσα μου. Ας τα πάρουμε με τη σειρά.

Λες ότι το Βυζάντιο ήταν ένα θεοκρατικό χριστιανικό κράτος. Λοιπόν, φίλε Nick, να σου πω ότι το Βυζάντιο δεν είναι ένα. Έχει μια διάρκεια 10 αιώνων και χιλιάδες πρόσωπα, ταυτότητες, τόσο που δεν μπορείς να το χαρακτηρίσεις στεγνά με 2 λέξεις, ούτε να το ορίσεις τόσο εύκολα. Ας ξεπεράσουμε για λίγο την εικόνα του Βυζαντίου που έχουμε από το σχολείο παγιωμένη και στερεότυπη στο μυαλό μας. Το Βυζάντιο των πρώτων αιώνων είναι μια ρωμαϊκή αυτοκρατορία, με επίσημη γλώσσα τα λατινικά, αλλά παράλληλα κι ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό λαών, θρησκειών και περιοχών. Το Βυζάντιο περιλαμβάνει χώρες της σημερινής Μέσης Ανατολής, τη Συρία, την Αίγυπτο, που είναι εξίσου οργανικά της κομμάτια. Στην Αλεξάνδρεια ας πούμε ανθεί η φιλοσοφία όσο είναι κομμάτι της αυτοκρατορίας. Όλες αυτές οι περιοχές είναι κομμάτι της ταυτότητας της. Ακόμη, είναι ο ελλαδικός χώρος εκείνη την εποχή είναι ακόμη πολύ κοντά στην παράδοση της αρχαίας Ελλάδας, στην καλλιέργεια της φιλοσοφίας, της ρητορικής της παράδοσης, της γραμματείας με μια λέξη. Το Βυζάντιο αρχίζει να εξελληνίζεται γύρω στον 8ο αι. μΧ. Όμως ακόμη και τότε δεν μπορείς να πεις ότι είναι μια ελληνική αυτοκρατορία, με την έννοια της συνέχειας του ελληνισμού που μαθαίνουμε σήμερα (και που φυσικά είναι ιδεολόγημα και δεν ισχύει). Το Βυζάντιο της μέσης ας πούμε περιόδου δέχεται επιδράσεις από τους Άραβες, ιδίως σε θρησκευτικά θέματα, αλλά και θέματα τέχνης. Υπάρχει ένα τεράστιο δούναι και λαβείν εκείνα τα χρόνια ανάμεσά τους. Αγνοούμαι ας πούμε ότι οι Άραβες μελετούν αρχαία φιλοσοφία, σχολιάζουν Αριστοτέλη και οι Βυζαντινοί μελετητές πηγαίνουν να διδάξουν φιλοσοφία. Τέλος, σε ό,τι αφορά το ύστερο Βυζάντιο, πάλι δεν αυτοπροσδιορίζεται ως ελληνικό. Γράφει ο Σχολάριος λίγα χρόνια πριν την άλωση «Τις ειμι;». Ποιος είμαι; Είμαι Έλληνας; Μα Έλληνας είναι ο ειδωλολάτρης, ο εθνικός. Είμαι Ρωμαίος; Είμαι Γραικός;

roulaki είπε...

Θα μου πεις ότι όλα αυτά δεν έχουν σχέση με το θέμα μας. Η φράση «θεοκρατικό χριστιανικό κράτος», αυτό είναι το σημείο τριβής. Τα παραπάνω τα έγραψα για να καταλάβεις την πολυμορφία του Βυζαντίου. Η χριστιανική θρησκεία και η ελληνική γλώσσα είναι ο συνεκτικός δεσμός για αυτή την αυτοκρατορία. Θεοκρατία δεν μπορείς να χαρακτηρίσεις το Βυζάντιο. Δεν είναι Ιράν. Έχει αυστηρά δομημένο σύστημα διακυβέρνησης, αριστοκρατία, στρατό, που αντλεί μάλλον από ρωμαϊκές παραδόσεις (ακόμη και οι ρίζες των αξιωμάτων πχ πρωτονοτάριος είναι λατινικές). Επιπλέον, ο χριστιανισμός γίνεται τους πρώτους αιώνες ένα μέσο συνένωσης μιας αχανούς αυτοκρατορίας, είναι λοιπόν πολιτική και όχι θρησκευτική η συνωμοσία. Επιπλέον, αν ήταν τόσο σκοταδιστικό το κλίμα, δεν θα μας σώζονταν τίποτα από την κλασική αρχαιοελληνική γραμματεία. Ξέρεις πώς διασώθηκαν τα κλασικά έργα ελλείψει εκτυπωτή, scanner, φωτοτυπικού; Τα αντέγραφαν οι καλόγεροι στα μοναστήρια με το χέρι. Στο Βυζάντιο χρωστάμε τη διάσωση, υπομνηματισμός και σχολιασμό αρχαίων φιλοσόφων. Σε μια θεοκρατία δε θα σώζονταν ούτε σελιδούλα από αυτά.

Τέλος, ήθελα να σε ρωτήσω πού εδράζεις την άποψη που διατυπώνεις, ότι δηλαδή οι επιστήμες έσβησαν επί Βυζαντίου. Πληροφοριακά και συνοπτικά να σου πω ότι στα Βυζαντινά χρόνια ανθεί η Ιστοριογραφία (συνιστώ Ψελλό και Προκόπιο), η Ρητορική, η Επιστολογραφία, η Λογοτεχνία (όχι μόνο η λόγια αλλά και η δημώδης, βλέπε για παράδειγμα το Άσμα του Διγενή Ακρίτα), αλλά και η Αστρονομία, η Ιατρική, το Δίκαιο (ήξερες ότι η συστηματοποίηση του Ιουστινιανού είναι η βάση για τη σημερινή οργάνωση της επιστήμης του Δικαίου;), η Γεωγραφία (Κοσμάς ο Ινδικοπλεύστης). Εκτός αν όλα αυτά δεν είναι επιστήμες και ήθελες να εφεύρουν την C++. Ε, αυτό δεν το κατάφεραν!

Υ.Γ.1 Το εννοούσα ότι ήταν τεράστιο το κείμενο. Δεν το έπαιρνε με τη μια!
Υ.Γ.2 Ευχαριστώ Seventh που δε με έχεις σκυλοβρίσει για την κατάχρηση χώρου και για το ότι κάναμε μια ανάρτηση για την Καστοριά διάλεξη της Αρβελέρ.

Anton είπε...

@roulaki έγραψες ολόκληρη πραγματεία. Επειδή σε νεότερη ηλικία είχα ασχοληθεί και εγώ με το Βυζάντιο, θα κάνω ξεχωριστό post. Και θα χρησιμοποιήσω και τα δικά σου κείμενα.

roulaki είπε...

Να χρησιμοποιήσεις, ελεύθερα! Ουάου! Αυτό δεν το περίμενα όταν έψαχνα κανένα μπλογκ με μέταλ θεματολογία, ότι το σερφάρισμα θα κατέληγε σε διάλογο για το Βυζάντιο!

Nick είπε...

Τι νέα γνώση παρήχθησε στα χρόνια της πνευματικής άνθησης του Βυζαντίου λοιπόν;...

roulaki είπε...

Πλάκα μου κάνεις έτσι; θες να σου κάνω αποτίμηση της νέας γνώσης που παρήχθη; Θα με τρελάνεις τελείως μάλλον. Γιατί για να το κάνω αυτό θα έπρεπε να έχω πλήρη εικόνα της προϋπάρχουσας γνώσης και της νέας γνώσης που παρήχθη τη χιλιετία 330-1453 οπότε να σου κάνω την ανάλυση, πράγμα αδύνατο. Επιπλέον, πώς ορίζεις τη γνώση; Αφορά τις φυσικές επιστήμες, κάτι υλικό ή πρακτικό ή μπορεί να δεχτείς και ένα ρητορικό σχήμα ως νέα γνώση; Τελικά σε ενδιαφέρει η πνευματική παραγωγή (πχ ένα λογοτεχνικό έργο όπως ο Διγενής, μια χρομογραφία) ή μόνο ότι είχε πρακτική εφαρμογή; [Αν ως γνώση θεωρείς το τελευταίο μόνο, έχω την απάντηση έτοιμη]

Nick είπε...

Ως γνώση εννοώ... τη γνώση. Όπως αυτή ορίζεται από την επιστημονική πρακτική. Που ήταν ΑΝΑΘΕΜΑ στον μεσαίωνα.

Άλλο η τέχνη, άλλο η γνώση.